ჟურნალი ნომერი 3 ∘ რუსუდან სრესელი ∘
შიდა აუდიტის შედეგების მომზადების და წარდგენის ძირითადი საკითხები

ანოტაცია. ბოლო წლებში ბევრი კომპანიის წარმატებაში შიდა აუდიტმა გადამწყვეტი მნიშვნელობა შეიძინა. კომპანიები ამჟამად უფრო ინტენსიურად ატარებენ შიდა აუდიტს. ამის უმთავრესი მიზეზია ის უპირატესობები, რომლებიც შიდა აუდიტორული შემოწმების პროცესთანაა დაკავშირებული. შიდა აუდიტი ხელს უწყობს შიდა კონტროლის მექანიზმების გაძლიერებას., იმის გამო, რომ შიდა აუდიტი ორიენტირებულია უკვე დანერგილი შიდა კონტროლის მექანიზმების შეფასებაზე, ის კომპანიას შესაძლებლობას აძლევს, დარწმუნდეს, არის თუ არა შიდა კონტროლის მექანიზმები სათანადოდ მოწესრიგებული და მუშაობს თუ არა ეფექტურად, .ასევე, შიდა აუდიტი კომპანიებს ეხმარება, განსაზღვრონ, არის თუ არა ისეთი ეფექტური მართვის კონტროლის მექანიზმები, როგორიც საჭიროა კომპანიის მიზნების მისაღწევად.

შიდა აუდიტის პოპულარულობა განაპირობა იმან, რომ ის ხელს უწყობს კომპანიის საქმიანობის ეფექტიანობის ზრდას. ერთ-ერთი კითხვა, რომელსაც შიდა აუდიტი ეფექტიანობასთან მიმართებით სცემს პასუხს, ასეთია: „არსებობს თუ არა საქმიანობის წარმართვის უკეთესი გზა ან მიდგომა? 

შიდა აუდიტორული შემოწმებით მიღებული ინფორმაცია, მათ შორის ტენდენციების, აღმოჩენების, შეცდომების, თაღლითობის და მაკორექტირებელი ქმედებების სტატუსის შესახებ, აისახება დასკვნაში, რომელიც უნდა გამოიცეს დროულად, გონივრულ ვადებში. შიდა აუდიტორები დასკვნის სახით იძლევიან რეკომენდაციებს, რომლებზეც შესაბამისი რეაგირება უნდა მოახდინოს კომპანიიის მენეჯმენტმა.

ზემოთ აღნიშნულიდან გამომდინარე, მნიშვნელოვნად მიგვაჩნია რომ ამ სტატიის მიზანი და ობიექტი ყოფილიყო შიდა აუდიტის ანგარიშის მომზადებისათვის და მისი პრაქტიკაში გამოყენების შესახებ კვლევის ჩატარება.

საკვანძო სიტყვები: შიდა აუდიტი, შიდა აუდიტის დასკვნა, 5 C კრიტერიუმი, აუდიტის პროგრამა, შიდა კონტროლის სისტემა, შიდა აუდიტის ეფექტიანობის შეფასება, შიდა აუდიტის რეკომენდაციები.

შესავალი

აუდიტის ჩატარების პრაქტიკიდან გამომდინარე, მკვლევართა ნაწილი ამტკიცებენ, რომ აუცილებელია აუდიტის მიმართ პოზიტიური დასაბუთების და მიდგომის გამოყენება. მენეჯმენტმა აუცილებლად უნდა განსაზღვროს აუდიტის ჩატარების დონე და დაადგინოს, თუ რა მოლოდინები შეიძლება არსებობდეს მთელ პერსონალს შორის თანამშრომლობასთან დაკავშირებით. აღსანიშნავია, რომ აუდიტის ჩატარებამდე, აუდიტის ჩატარების დროს და შემდგომ პერიოდში მნიშვნელოვანია კომუნიკაცია პოზიტიური დამოკიდებულების შესანარჩუნებლად. გარდა ამისა, აუდიტის ჩატარების დროს ხაზი უნდა გაესვას გარკვეულ გარემოებებს, მათ შორის იმ ფაქტს, რომ აუდიტორული გასაუბრებები წარმოადგენს არა პერსონალური ქცევის, არამედ სისტემების შეფასების საშუალებას, რომ აუდიტი ეფექტურია მუშაობის ხარისხის ასამაღლებლად და აუდიტის შედეგები არასოდეს გამოიყენება  სადამსჯელო მიზნებისათვის.

აუდიტორული დასკვნა წარმოადგენს აუდიტის პროგრამის კომპონენტს. რიდი და სხვა ავტორები (Reid et al.(2019)) მიიჩნევენ, რომ აუდიტორული შემოწმებით მიღებული ინფორმაციას, მათ შორის ტენდენციების, მიგნებების, შედარებების და მაკორექტირებელი ქმედებების სტატუსის შესახებ, ხელმძღვანელობის დავალებით ხშირად აკრავენ ხოლმე საინფორმაციო დაფაზე შემდგომი განხილვის მიზნით. ისინი იძლევიან რეკომენდაციას, რომ აუდიტის პროგრამა ორიენტირებული იყოს მუდმივ სრულყოფასა და ორგანიზაციულ სწავლებაზე და არა `შემთხვევითობის~ ფილოსოფიაზე. აღსანიშნავია რომ გახსნილი მიდგომის ბუღალტრული აღრიცხვა კომპანიის ხელმძღვანელობას შესაძლებლობას აძლევს, წინასწარ გაიაზრონ, აუდიტის ჩატარების რა მეთოდები იქნეს გამოყენებული და როგორ მოხდეს შიდა აუდიტორული შემოწმება. გარდა ამისა, ხაზგასმით უნდა აღინიშნოს რომ დოკუმენტირება მნიშვნელოვანია, ხოლო ანგარიშის მომზადება ყოველთვის უნდა შეესაბამებოდეს პროგრამის მიზნებსა და სამართლებრივ მითითებებს.

აუდიტის პროგრამის კიდევ ერთი კომპონენტია მაკორექტირებელი და პრევენციული ქმედებებია. მაკორექტირებელი ქმედებები მოითხოვს კორპორაციულ შემოწმებას, ხელმძღვანელობის ანგარიშვალდებულებას და ხელმძღვანელობის უმაღლესი რგოლის ყურადღებას იმისათვის რომ დროულად შესრულდეს . გარდა ამისა, ძირეული მიზეზების დეტალური შესწავლა უზრუნველყოფს არა მხოლოდ არსებული პრობლემის თავიდან არიდებას და გამოსწორებას, არამედ, ასევე, პრევენციულ ქმედებებსაც კონტროლის მექანიზმების განხორციელების უზრუნველსაყოფად, რომლის მიზანსაც განმეორებითი შემთხვევების პრევენცია წარმოადგენს (გეორგიევი Gueorguiev, 2018).

აუდიტის გეგმის ერთი ერთი კომპონენტია შემდგომი ღონისძიებები და პერიოდულობაა, როცა აუდიტორმა უნდა განიხილოს მიგნებები, დაადგინოს კანონზომიერებები, შეისწავლოს ძირეული მიზეზები და გაატაროს სტაბილური მაკორექტირებელი ღონისძიებები. გარდა ამისა, ხელმძღვანელობასთან კომუნიკაცია უნდა იყოს რეგულარული  საჭიროებების, შესრულებული სამუშაოს მაჩვენებლების, სტატუსის, პროგრამის სრულყოფისა და ბიზნესზე ზეგავლენის განსახილველად. გარდა ამისა, ადამიანებს, რომლებიც ანგარიშვალდებულნი და პასუხისმგებელნი არიან სამუშაოს შესრულებაზე, დროულად უნდა მიეწოდოთ ინფორმაცია რეალურ დროში.  Kestrel Tellevate LLC(2021)[1] თანახმად, აუდიტის ტიპიდან გამომდინარე, არსებობს აუდიტის პერიოდულობის არაერთი დონე. ეს მოიცავს სიხშირის დონეებს, რომლებიც ტარდება ჩვეული ყოველდღიური სამსახურებრივი მოვალეობის ფარგლებში; პერიოდული, რომელიც ტარდება ყოველწლიურად ან ექვს თვეში ერთხელ, საჭიროების შესაბამისად, რომელიც ტარდება პრობლემის მიკვლევადობის მიზნით და იშვიათი, რომელიც ტარდება სამ-ოთხ თვეში ერთხელ.

შიდა აუდიტის დასკვნა წარმოადგენს აუდიტის ჩატარების პროცედურის საბოლოო პროდუქტს, სადაც აუდიტორი აფიქსირებს თავის მიგნებებს, წარმოადგენს მთლიანი აუდიტის დასკვნებს და განიხილავს მდგომარეობის გამოსწორებისთვის გაცემულ ყველა რეკომენდაციას. (სრესელი ნ, 2018),   ზოგიერთი მკვლევარი გვთავაზობს, რომ კომუნიკაციისა და საბოლოო აუდტორულ დასკვნაში აუდიტორის მიერ წარმოდგენილი რეკომენდაციების სიზუსტის უზრუნველსაყოფად შიდა აუდიტორმა, აუდიტორული დასკვნის საბოლოო ვარიანტის გამოცემამდე, კლიენტთან ერთად განიხილოს დოკუმენტის სამუშაო ვერსია. უსიის და ტაკტაკის რეკომენდაციაა, აუდიტორული დასკვნა მოიცავდეს მოკლე მიმოხილვას, რომელიც შედგება დასკვნებისა და გამოვლენილი პრობლემებისაგან, მათთან დაკავშირებული სამოქმედო გეგმისაგან ან რეკომენდაციებისაგან. ამას გარდა, დასკვნას უნდა ჰქონდეს დანართების ნაწილი დიაგრამებით და გრაფიკებით.

შიდა აუდიტის დასკვნის ელემენტები

არსებობს ხუთი კომპონენტი ანუ ელემენტი, რომლებსაც აუდიტორული დასკვნა უნდა მოიცავდეს. აღნიშნული ხუთი კომპონენტი „5 C~-ის სახელით არის ცნობილი. 

5 C-იდან პირველიარის კრიტერიუმები. რაც შეეხება კრიტერიუმების კომპონენტს, აუდიტის დასკვნაში მითითებული უნდა იყოს კონკრეტული ან გამოვლენილი პრობლემები, მიზეზები, თუ რატომ არის შიდა აუდიტი აუცილებელი, ხორციელდება თუ არა შიდა აუდიტი მოახლოებული გარე აუდიტის მომზადების ფარგლებში; ასევე, მითითებული უნდა იყოს აუდიტის მოთხოვნის ინიციატორი პირი და აუდიტის მოთხოვნის მიზეზი.

5 C-იდან მეორე არის პირობა; პირობა აღწერს კომპანიის მოლოდინებთან და მიზნებთან დაკავშირებულ პრობლემას ან პრობლემებს, ასევე პრობლემის გამომწვევ მიზეზებს - პრობლემა სტრატეგიის დარღვევის შედეგი იყო, სტანდარტის დაუკმაყოფილებლობის თუ სხვა შეუსრულებელი პირობის. გარდა ამისა, პირობის ელემენტი განსაზღვრავს, არის თუ არა კომპანია დარწმუნებული კონკრეტული პრობლემის არარსებობაში თუ თვლის, რომ გარკვეული პრობლემა არსებობს. 

მესამე კომპონენტს წარმოადგენს მიზეზი და იგი აღწერს, თუ რატომ წარმოიშვა პრობლემა, პირებს, რომლებიც ამ პრობლემაში მონაწილეობენ, პროცესებს, რომლებიც დაირღვა და როგორ შეიძლებოდა პრობლემის ან საკითხის თავიდან აცილება. 

შედეგი - 5 C-ის მეოთხე ელემენტია. შედეგი აღწერს პრობლემის რეზულტატს, შემოიფარგლება თუ არა გამოვლენილი პრობლემები მხოლოდ შიდა საკითხებით, არსებობს თუ არა გამოვლენილ საკითხთან დაკავშირებული გარეგანი მნიშვნელობის რისკები და ფინანსური შედეგები.

5 C-ის მეხუთე ელემენტი მაკორექტირებელიქმედებაა (CA). მაკორექტირებელი ქმედება (CA) აღწერს, რისი გაკეთება შეუძლია კომპანიას პრობლემის მოსაგვარებლად ან გადასაჭრელად, კონკრეტულ ნაბიჯებს, რომლების გადადგმაც შეუძლია ხელმძღვანელობას პრობლემის აღმოსაფხვრელად და შემოწმების ან მონიტორინგის ტიპს, რომელიც განხორციელდება გადაწყვეტილებების ინიცირების შემდეგ, რათა დარწმუნდნენ, რომ პრობლემა აღმოიფხვრა.

შიდა აუდიტის დასკვნის 5 მახასიათებელი

ხარისხიან შიდა აუდიტორულ დასკვნას უნდა ჰქონდეს ხუთითვისება ანუ მახასიათებელი.  პირველითვისებაობიექტურობაა, ზოგიერთი მკვლევარის აზრით, ხარისხიანი შიდა აუდიტორული დასკვნა უნდა იყოს ობიექტური, ხოლო მოსაზრებები და კომენტარები, რომელსაც შიდა აუდიტორი გამოთქვამს დასკვნაში, - მიუკერძოებელი.

შიდა აუდიტორული დასკვნის მეორეთვისებაასიცხადე; სიცხადე გულისხმობს, რომ აუდიტორის მიერ დასკვნაში გამოყენებული ლექსიკა იყოს გასაგებად მარტივი. სიცხადე აუდიტორულ დასკვნაში მნიშვნელოვანია, რათა დასკვნის შინაარსი გასაგები იყოს როგორც ექსპერტებისთვის ასვე იმ ადამინებისთვის, რომლებიც არ მუშაოებენ ფინანსურ სფეროში, თუმცა სჭირდებათ დასკვნის გაცნობა, მათი სამუშაოს უკეთ შესასრულებლად.

სიზუსტე - ხარისხიანი აუდიტორული დასკვნის მნიშვნელოვანი თვისებაა. შიდა აუდიტორული დასკვნის შინაარსი უნდა იყოს ზუსტი და მკაფიო და არ უნდა შეიცავდეს რაიმე სახის შეცდომას, მათ შორის, არასწორად შეყვანილ მონაცემებს, ასევე არ უნდა იყოს გამოტოვებული მონაცემები. აუდიტორული დასკვნის სიზუსტე მნიშვნელოვანია, რამდენადაც იგი უზრუნველყოფს, რომ კლიენტმა შესძლოს დასკვნაში მოცემული ინფორმაციის გამოყენება მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილების მისაღებად.

გარდა ამისა, შიდა აუდიტორი უნდა დარწმუნდეს, რომ დასკვნა აკმაყოფილებს ლაკონიურობის მახასიათებლებსა და თვისებებს. შიდა აუდიტორმა დასკვნაში უნდა უზრუნველყოს აზრის სისხარტე. და ბოლოს, შიდა აუდიტორი უნდა დარწმუნდეს, რომ შიდა აუდიტორული შემოწმება აკმაყოფილებს დროულობისმოთხოვნას. დროულობის მოთხოვნიდან გამომდინარე, შიდა აუდიტორმა აუდიტორული დასკვნის გამოქვეყნება უნდა უზრუნველყოს აუდიტის დასრულებისთანავე, არაუმეტეს ერთი თვის ვადაში.

შიდა აუდიტის ჩატარების საერთაშორისოპრაქტიკა

იმისათვის რომ შიდა აუდიტი ჩატარდეს ეფექტურად და აუდიტის პროცესში აღმოჩენილი საკითხები შემდეგ განიხილოს და გაითვალისწინოს მენეჯმენტმა, ანგარიშში მოცემული რეკომენდაციებზე მოახდინონ რეაგირება, შიდა აუდიტორები იყენებენ რამდენიმე ძირითად მოწინავე პრაქტიკას. მსგავსი პრაქტიკის გამოყენება ეხმარება შიდა აუდიტორებს, ეფექტურად და წარმატებით გაამართლონ დაინტერესებულ მხარეთა მოლოდინები და თავიანთ კომპანიებში მნიშვნელოვან ბიზნეს მაჩვენებლებს მიაღწიონ.

პირველი მოწინავე პრაქტიკაა კომუნიკაცია. იმისათვის, რომ შიდა აუდიტორული შემოწმების პროცესი ეფექტური და წარმატებული იყოს, შიდა აუდიტორსა და აუდიტის ობიექტს შორის უნდა არსებობდეს უწყვეტი და თავისუფალი კომუნიკაცია. მუდმივი კომუნიკაცია აუდიტის ობიექტსა და აუდიტორს შორის მნიშვნელოვანია, რამდენადაც იგი ხელს უწყობს ნდობის ჩამოყალიბებას, რაც შიდა აუდიტის ეფექტური და წარმატებული ფუნქციონირების დამახასიათებელ ნიშან-თვისებად მიიჩნევა. აუდიტის ობიექტსა და შიდა აუდიტორს შორის კომუნიკაცია აუცილებელია ყველა ეტაპზე, მათ შორის, დაგეგმვის, გრაფიკის შედენის, აუდიტის დაწყების, აუდიტის დასკვნის შედგენისა და აუდიტის კომიტეტისთვის ანგარიშის წარდგენის ეტაპებზეც. კომუნიკაცია შესაძლებელია სხვადასხვა ფორმით, მათ შორის, ჩატის შეტყობინებებით, სატელეფონო ზარების, ფოსტის ან პირისპირ კომუნიკაციის მეშვეობით.

მეორე სახის საუკეთესო პრაქტიკაა აუდიტის მიზნების, აუდიტის ტესტირების და აუდიტის პროგრამის გაზიარება. აუცილებლად უნდა აღინიშნოს, რომ შიდა აუდიტი მთლიანად ღია და მარტივი აქტივობაა და არა საიდუმლო საქმიანობა. მიუხედავად ამ რეალობისა, ზოგიერთ შიდა აუდიტორს არ მოსწონს აუდიტის პროგრამის, აუდიტის ტესტის და აუდიტის საკონტროლო სიის გაზიარების იდეა. ასეთი აუდიტორმა უნდა გაითავისოს, რომ შიდა აუდიტის უმთავრეს მიზანს, დამატებით ღირებულების შექმნა და კომპანიის საქმიანობის გაუმჯობესება წარმოადგენს და მან ხელი უნდა შეუწყოს კომპანიას მიზნების მიღწევაში სისტემატური, მაღალდისციპლინური მეთოდის გამოყენებით, რომლის მიზანიც კონტროლის, მმართველობის და რისკების მართვის პროცესის ეფექტურობის შემოწმება და ამაღლებაა. ასეთი მიდგომით აუდიტორი მიხვდება, რომ შიდა აუდიტი ემსახურება მთლიანი კომპანიის კეთილდღეობას და, შესაბამისად, მან აუდიტის მიზნები და პროგრამა სხვა დაინტერესებულ მხარეებსაც უნდა გაუზიაროს.

შიდა აუდიტის კიდევ ერთ საუკეთესო პრაქტიკაა კონსტრუქციულობა და ნეგატიურობის თავიდან აცილება. კვლევები აჩვენებს, რომ შიდა აუდიტი არაერთ ნეგატიურ ფაქტორთან არის დაკავშირებული, ძირითადად იმის გამო, რომ ადამიანების უმრავლესობა მას ნაკლოვანებების ძიების პროცესად აღიქვამს აუდიტორთა დიდი ნაწილი კვლავინდებურად ნაკლოვანებების ძიებით არის დაკავებული და ხელმძღვანელების უმეტესობას მოლოდინი აქვს, რომ შიდა აუდიტორებმა კომპანიის სისტემებსა და საქმიანობაში ნაკლოვანებები უნდა აღმოაჩინონ.

მიუხედავად ამისა, საუკეთესო პრაქტიკიდან გამომდინარე, შიდა აუდიტორმა თავი უნდა აარიდოს ამგვარ უარყოფით მოსაზრებას და ამის ნაცვლად გამოიყენოს კონსტრუქციული ან პოზიტიური შენიშვნები და შექმნას პოზიტიური გარემო ნაკისრი ვალდებულებების შესრულებისას.

შიდა აუდიტის ერთ-ერთი საუკეთესო პრაქტიკა, რომლის მეშვეობითაც კარგი შედეგების მიღებაა შესაძლებელი, გულისხმობს პრობლემაზე ორიენტირებას და არა აუდიტორის რეკომენდაციებზე მიჯაჭვულობას. მიუხედავად იმისა, რომ რეკომენდაციების გაცემა შიდა აუდიტორული შემოწმების მნიშვნელოვანი ნაწილია, იგი აუდიტორის უმთავრეს ამოცანას არ უნდა წარმოადგენდეს. ნაცვლად ამისა, აუდიტორმა ძირითადი ყურადღება უნდა მიმართოს სხვადასხვა საკითხებსა და პრობლემებზე, რომლებსაც აღმოაჩენს კომპანიის ფინანსურ და არაფინანსურ პროცესებსა და საქმიანობაში. 

მომავლის დაგეგმვა კიდევ ერთ მნიშვნელოვან პრაქტიკას წარმოადგენს. ბირნსს და სხვა ავტორებს მიაჩნიათ, რომ რადგან  წარსულის დაგეგმვას ძალისხმევა არ სჭირდება, ხელმძღვანელობა, როგორც წესი, ზრუნავს იმ ძალისხმევაზე, რომელიც მომავლის უსაფრთხოების უზრუნველყოფისკენ არის მიმართული.  როდესაც კომპანია გეგმავს ახალი პროცესის, ახალი სისტემის ან ახალი პოლიტიკის დანერგვას, ჩვეულებრივ, ხელმძღვანელობას სურს, დარწმუნდეს, რომ ეს სწორი სტრატეგიაა და შეუძლია აღმოფხვრას ყველა ის რისკი, რამაც შეიძლება გავლენა იქონიოს კომპანიის მომავალზე.. ზოგიერთი მკვლევარი აღნიშნავენ, რომ შიდა აუდიტი წარმოადგენს შეუცვლელ ინსტრუმენტს, რომელსაც ხელმძღვანელობა იყენებს აღნიშნულის უზრუნველსაყოფად და კომპანიის მომავლის დასაცავად. ასევე დასძენენ: მიუხედავად იმისა, რომ ისინი უკეთესად და უფრო სიღრმისეულად იცნობენ კომპანიის საქმიანობას, შიდა აუდიტს ყველაზე უკეთ ესმის ურთიერთკავშირი, რომელიც არსებობს სხვა პროცესებში სხვადასხვა შესაბამისობებს, სუსტ მხარეებსა და ფუნქციებს შორის. დანერგვამდე და დანერგვისშემდგომი პერიოდების გაანალიზებით შიდა აუდიტი შეიძლება ბიზნესის კონსულტირების ეფექტურ ინსტრუმენტად იქნეს მიჩნეული.

დასკვნა

შიდა აუდიტს დიდი მნიშვნელობა ენიჭება რამდენადაც იგი ამოწმებს ფინანსური ანგარიშგების სიზუსტესა და სანდოობას. სანდოობა ბიზნეს საქმიანობის წარმატების უმნიშვნელოვანესი მოთხოვნაა. შესაბამისად, თუ კომპანიაში არსებობს კორუფციის ან შესაძლო ფინანსური დარღვევების ფაქტები, ეს შეიძლება მისი საბოლოო მარცხის და დახურვის მიზეზი გახდეს. ამის საფუძველი ისაა, რომ პარტნიორებმა და ინვესტორებმა შეიძლება მარტივად დატოვონ კომპანია, რაც მის არასტაბილურობას და, საბოლოო ჯამში, დაშლას გამოიწვევს. თუმცა, შიდა აუდიტის მეშვეობით კომპანიის ხელმძღვანელობას დიდი სიზუსტით შეუძლია დაადგინოს, საფრთხე ემუქრებათ კომპანიის ფინანსებს თუ ყველაფერი რიგზეა. შესაბამისად, ეს კომპანიას ეხმარება ნდობის მოპოვებასა და არაერთი დაინტერესებული მხარის მიერ ინვესტიციების განხორციელებაში.

შიდა აუდიტორული Semowmeba უაღრესად მნიშვნელოვანია კომპანიის წარმატებისთვის, ვინაიდან რისკებს მინიმუმამდე ამცირებს. შიდა აუდიტი კომპანიაში გამოვლენილ ყველა რისკს ითვალისწინებს. გარდა ამისა, ის ამოწმებს, მუშაობს თუ არა კომპანიის რისკების შერბილების სტრატეგია მოლოდინის და გეგმის შესაბამისად. აუდიტორული დასკვნა ხელს უწყობს იმის დადგენას, არსებობს თუ არა კომპანიაში გადაუჭრელი problemebi ხარვეზები და ნაკლოვანებები. ასევე, დასკვნაში წარმოდგენილია საჭირო ინფორმაცია აღნიშნული პრობლემების გადასაჭრელად.

შიდა აუდიტორული შემოწმების შედეგები, გამოვლენილი ხარვეზები და რეკომენდაციები აისახება დასკვნაში რომელიც უნდა მოიცავდეს  5 ელემენტს, ესენია: კრიტერიუმები, პირობა, მიზეზი, შედეგი და მაკორექტირებელი ქმედება

შიდა აუდიტის ანგარიში უნდა აკმაყოფილებდეს რიგ კრიტერიუმებს, კერძოდ პირველ რიგში დაკსვნა უნდა იყოს ობიექტური, ხოლო გაცემული რეკომენდაციები მიუკერძოებელი.

სიზუსტე ასევე მნიშვნელოვანია, რადგან დასკვნა არ უნდა შეიცავდეს არსებით შეცდომებს, ასევე დასკვნაში მოცემული ინფორმაცია უნდა იყოს ჩამოყალიბებული ლაკონურად და გასაგებად, როგორც პროფესიონალებისათვის, ასევე არაფინანსურ სფეროში დასაქმებული ადამიანებისთვის. დასკვნა ასევე უნდა წარდგეს დროულად რომ მასში მოცემული ინფორმაცია იქნეს გამოყენებული სწრაფი და ეფექტური მმართველობითი გადაწყვეტილებების მისაღებად.

ლიტერატურა

• Sreseli Nana, ISA 700: Theoretical Aspects and Main Concepts of Updated Structure of Audutor’s Report, Ecoforum Journal Vol 7,  No 3 (2018)
• ლ. საბაური (2018), აუდიტორიული ორგანიზაციის საქმიანობის ხარისხის შიდა კონტროლის უზრუნველყოფის აქტუალური საკითხები, შრომების კრებულში გლობალიზაციის გამოწვევები ეკონომიკასა და ბიზნესში (III საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენცია).https://bit.ly/43pWuU4(ნანახია: 06/08/2023)
• საქართველოს მთავრობის დადგენილება (2016): შიდა აუდიტის მეთოდოლოგიის დამტკიცების შესახებ, №593, 2016 წლის 26 დეკემბერი.
• საქართველოს მთავრობის განკარგულება (2010): შიდა აუდიტორთა სახელმძღვანელო პრინციპების დამტკიცების შესახებ, №1013, 2010 წლის 30 ივლისი.
• საქართველოს მთავრობის განკარგულება (2010): შიდა აუდიტის მეთოდოლოგიის დამტკიცების შესახებ, №1014 2010 წლის 30 ივლისი.
• Tzvetelin Gueorguiev, Improving the Internal Auditing Procedure by Using SIPOC Diagrams, Journal of Innovations and Sustainability, issue 2, pp35-43
• Lauren C. Reid, Joseph V. Carcello, Chan Li, Terry L. Neal,  Impact of Auditor Report Changes on Financial Reporting Quality and Audit Costs: Evidence from the United Kingdom, Contemporary accounting research , volume 36, number 3, fall 2019 pp1501-1520
• Abbott, L., Parker, S., & Peters, G. (2010). Serving Two Masters: The Association between Audit Committee Internal Audit Oversight and Internal Audit Activities. Accounting Horizons, 24(1), pp.1-24.
• Abdolmohammadi, M.  (2009).  Factors  Associated with  the  Use of  and  Compliance  with  the  IIA Standards:  A  Study of Anglo-culture CAEs. International Journal of Auditing, 13(1), 27-42.
• Ackermann, C., & Marx, B. (2016). Internal audit risk management in metropolitan municipalities. Risk, Governance & Control: Financial Markets and Institutions, 6(3), 45-51.
• Ahmad, N., Othman, R., Othman, R., & Jusoff, K.  (2009).  The  effectiveness  of  internal  audit  in  Malaysian  public sector. Journal of Modern Accounting and Auditing, 5(9), 53-62.
• Raiborn, C., Butler, J. B., Martin, K., & Pizzini, M. (2017). The internal audit function: A prerequisite for Good Governance. Journal of Corporate Accounting & Finance, 28(2), 10-21.
• Raji, I.D., Smart, A., White, R.N., Mitchell, M., Gebru, T., Hutchinson, B., Smith-Loud, J., Theron, D., & Barnes, P. (2020). Closing the AI accountability gap: defining an end-to-end framework for internal algorithmic auditing. Proceedings of the 2020 Conference on Fairness, Accountability, and Transparency.
• Oussii, A. A., & Taktak, N. B. (2018). Audit report timeliness: does internal audit function coordination with external auditors matter? Empirical evidence from Tunisia. EuroMed Journal of Business.
• Narkchai, S., & Fadzil, F. H. B. (2017). The communication skill on the performance of internal auditors in Thailand public limited company. International Review of Management and Marketing, 7(4), 1
• Byrnes, P. E., Al-Awadhi, A., Gullvist, B., Brown-Liburd, H., Teeter, R., Warren, J. D., & Vasarhelyi, M. (2018). Evolution of Auditing: From the Traditional Approach to the Future Audit1. In Continuous auditing. Emerald Publishing Limited

---